Prawda i mity o twardości wody
Twardość wody - prawda i mity
Informacje dla mieszkańców Gminy Wałcz
Co to jest twardość wody
Woda pitna ujmowana z ujęć podziemnych (100% ujęć na terenie gminy wiejskiej Wałcz), czy też z ujęć powierzchniowych, zawiera w swoim składzie rozpuszczony gaz oraz substancje organiczne i nieorganiczne, które razem wpływają na jej jakość. Jednym ze wskaźników jakości wody pitnej jest tzw. twardość wody.
Twardość wód wywołują obecne w niej rozpuszczone sole wapnia (Ca) i magnezu (Mg) oraz glinu (Al), żelaza (Fe), manganu (Mn), strontu (Sr), cynku (Zn) i innych dwu- i wyżej wartościowych kationów. Dostają się one do wody w wyniku kontaktu zawartego w wodzie dwutlenku węgla z glebą i skałami zawierającymi wapienie i magnezyty. Wówczas trudno rozpuszczalne w wodzie wapienie i magnezyty przekształcają się w dobrze rozpuszczalne w wodzie wodorowęglany wapnia i magnezu.
Rozróżnia się następujące rodzaje twardości wody:
-
Twardość ogólna - odpowiada całkowitej zawartości jonów wapnia i magnezu oraz innych jonów metali powodujących twardość wody;
-
Twardość węglanowa - odpowiada zawartości węglanów, wodorowęglanów i wodorotlenków wapnia i magnezu. Jest nazywana twardością nietrwałą lub przemijającą, gdyż podczas gotowania wody zanika (wytrącają się wtedy osady węglanu wapnia, wodorotlenku magnezu i żelaza, tworząc tzw. kamień kotłowy);
-
Twardość niewęglanowa - stanowi różnicę między twardością ogólną a twardością węglanową i określa zawartość chlorków, siarczanów, azotanów i innych rozpuszczalnych soli, głównie wapnia i magnezu:
Tw og. = Tw nwęg. + Tw węg.
Twardość wody pozostająca po przegotowaniu nazywa się twardością stałą.
Na twardość wód podziemnych wpływają: skład środowiska skalnego, prędkość i długość drogi przepływu wody, czas kontaktu wody ze skałą, a także zawartość agresywnego dwutlenku węgla. Wody podziemne mogą również wykazywać dużą twardość wskutek zanieczyszczeń z powierzchni ziemi, głównie w wyniku działalności rolniczej.
Z uwagi na twardość, wody zostały podzielone na pięć klas:
Klasa twardości |
Zakres twardości |
||
|
mval/dm3 |
mg CaCO3/dm3 |
o niemieckie |
Bardzo miękka |
<1,5 |
<75 |
<4,2 |
Miękka |
1,5 - 3,0 |
75 - 150 |
4,2 - 8,4 |
Średnio twarda |
3,0 - 6,0 |
150 - 300 |
8,4 - 16,8 |
Twarda |
6,0 - 10,0 |
300 - 500 |
16,8 - 28,0 |
Bardzo twarda |
>10,0 |
>500 |
>28,0 |
W poniższej tabeli przedstawiono zależności pomiędzy różnymi jednostkami twardości, w których może być wyrażona twardość wody, np. w instrukcjach obsługi sprzętu AGD.
Jednostki |
mmol/L |
mval/L |
st. niem. |
st. ang. |
st. franc. |
mg CaCO3/dm? |
mmol/dm3 |
1 |
2 |
5,61 |
7,02 |
10 |
100 |
mval/dm3 |
0,5 |
1 |
2,8 |
3,5 |
5 |
50 |
stopnie niemieckie |
0,178 |
0,356 |
1 |
1,25 |
1,78 |
17,0 |
stopnie angielskie |
0,143 |
0,286 |
0,8 |
1 |
1,43 |
14,0 |
stopnie francuskie |
0,1 |
0,2 |
0,56 |
0,7 |
1 |
10 |
mg CaCO3/dm? |
0,01 |
0,02 |
0,056 |
0,07 |
0,1 |
1 |
Na przykład: 1 mval/dm3 = 50 mg CaCO3/dm3 = 2,8o niemieckiego
Optymalna twardość wody pitnej
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. nr 61, poz. 417 ze zmianami), twardość wody przeznaczonej do spożycia zawiera się w zakresie 60 - 500 mg CaCO3/dm3.
Próg wyczucia smaku dla jonów wapnia kształtuje się w zakresie 100 - 300 mg/dm3, w zależności od towarzyszących anionów, ale również wyższe stężenia są do zaakceptowania przez konsumentów. Poziom twardości powyżej 500 mg/dm3 na ogół uważany jest za nie do przyjęcia pod względem organoleptycznym.
Ze względów sanitarnych preferuje się wodę twardą. Należy pamiętać, że wapń i magnez, główne składniki wpływające na twardość wody, nie mają szkodliwego wpływu na zdrowie.
Oznaki twardej wody
W życiu codziennym twardą wodę poznać można po:
-
Tworzeniu się ciemnej, oleistej warstwy na powierzchni herbaty;
-
Nieprzyjemnym smaku samej wody;
-
Straty zapachu dań lub napojów wynikającej z połączenia chemicznego z węglanem wapnia;
-
Według niektórych informacji - wydłużeniu czasu gotowania mięsa i warzyw;
-
Zmniejszonym stopniu pienienia się mydła;
-
Powstawaniu białego osadu w garnkach, naczyniach i na wyposażeniu sanitarnym;
-
Powstawaniu kamienia w naczyniach, przewodach ciepłej wody, grzałkach i innych urządzeniach - tzw. kamień kotłowy powodujący straty ciepła i większe zużycie paliwa podczas gotowania wody.
Aby uniknąć niepożądanych oznak twardej wody podczas gotowania można dodać do niej kilka kropli soku z cytryny lub kwasu askorbinowego (szczypta na litr wody). powstawanie kamienia kotłowego na grzałkach i w piecach można ograniczyć obniżając temperaturę wody do 60oC - w wyższych temperaturach kamień tworzy się szybciej.
Wpływ twardości wody na zdrowie człowieka
Woda jest podstawą życia. W przyrodzie praktycznie nie występuje woda chemicznie czysta. Jako bardzo dobry rozpuszczalnik zawiera prawie wszystkie substancje naturalne występujące w skorupie ziemskiej i będące efektem działalności człowieka.
Do prawidłowego funkcjonowania organizm ludzki potrzebuje nie tylko wody, ale również substancji w niej rozpuszczonych - występujących w dużych ilościach (makroskładniki), lub w ilościach śladowych (mikroskładniki).
Wapń i magnez, odpowiedzialne za twardość wody, zaliczają się do makroskładników i są bardzo istotne dla organizmu człowieka. Wapń bierze udział w budowaniu kości i zębów, jego niedobór może spowodować osteoporozę. Wpływa również na prace mięśni i przesyłanie sygnałów nerwowych, koagulacje krwi oraz reguluje pracę serca. Magnez jest istotny w budowie kości oraz komórek, zwłaszcza komórek mięśni. Pomaga zachować równowagę systemu nerwowego i uczestniczy w budowie wielu enzymów.
Jak podaje Polskie Towarzystwo Magnezologiczne są dowody na to, że picie twardej wody zawierającej większe ilości biopierwiastków, takich jak wapń i magnez, ma wpływ na niższą zapadalność na choroby układu krążenia. Przewlekły niedobór magnezu połączony ze zmniejszeniem jego stężenia w mięśniu sercowym, związany z niewystarczającą podażą, szczególnie z ubóstwem tego jonu w wodzie, może spowodować chorobę mięśnia sercowego.
Picie wody twardej zmniejsza ryzyko zachorowań na choroby sercowo - naczyniowe, a spożywanie wody miękkiej prawdopodobnie je zwiększa. Woda uboga w wapń i magnez, czyli woda miękka, wpływa na postępujące zubożenie organizmu człowieka w magnez. Niska zawartość magnezu w wodzie pitnej jest czynnikiem ryzyka również dla chorób neurologicznych (w tym chorób neuronu ruchowego), w zaniku mięśni bocznych i stanów przedrzucawkowych u kobiet w ciąży. Natomiast większe ilości tych biopierwiastków mogą działać ochronnie przeciw próchnicy i zapaleniu ozębnej.
Mity dotyczące twardości wody
Producenci filtrów do wody, zmiękczaczy, magnetyzerów, odkamieniaczy itp. urządzeń próbują wmówić nam, że twarda woda jest niebezpieczna dla naszego zdrowia. Podczas pokazów takich urządzeń, aby udowodnić odbiorcom wody wodociągowej stopień jej zanieczyszczenia, pokazuje się doświadczenie podczas którego z wody wytrąca się brunatny osad. Do tego celu wykorzystywane jest proste zjawisko fizyko - chemiczne zwane elektrolizą, podczas której wytrącają się z wody sole w niej zawarte oraz również te pochodzące z elektrod urządzenia zastosowanego w tym pokazie (jedna elektroda wykonana jest z żelaza, które podczas elektrolizy rozpuszcza się powodując brunatną barwę wody!). Na podstawie tego zjawiska nie jesteśmy w stanie stwierdzić obecności zanieczyszczeń zawartych w wodzie. Jest to możliwe jedynie po poddaniu wody analizie laboratoryjnej.
Panuje również przekonanie, że picie twardej wody, powodującej osadzanie się kamienia w naczyniach lub rurach, prowadzi do powstawania kamieni w organizmie człowieka. Pamiętajmy jednak, że nie można porównywać fizjologii człowieka do urządzeń mechanicznych! W rzeczywistości powstawanie kamieni wynika głównie z zaburzeń metabolizmu i nie ma związku z twardością spożywanej wody. Kamienie w organizmie człowieka to złogi z nierozpuszczonych szczawianów, moczanów, fosforanów, struwitu lub cholesterolu - na co wpływ ma odżywianie.
Wg WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) nie ma żadnych przekonujących dowodów, że twardość wody powoduje niekorzystne skutki zdrowotne u ludzi.
Woda pitna powinna zawierać przede wszystkim magnez i wapń, które stanowią o jej twardości, ale są niezwykle istotne dla ustroju człowieka. Niedobory tych pierwiastków w organizmie można uzupełniać właśnie poprzez spożycie wody bogatej w te substancje. Magnez zawarty w wodzie do picia jest ok. 30-krotnie łatwiej wchłaniany w porównaniu z magnezem pochodzącym z żywności. Pamiętajmy również, że butelkowe wody wysoko zmineralizowane czy wody uzdrowiskowe, posiadają w tym składzie właśnie te biopierwiastki w ilościach nawet o wiele większych niż w wodzie wodociągowej.
Twardość wody w ujęciach głębinowych Gminy Wałcz
Na terenie Gminy Wałcz istnieje 15 stacji uzdatniania wody obsługujących 46 miejscowości. Woda ujmowana jest z 23 studni głębinowych.
Twardość wody z powyższych ujęć mieści się w zakresie od wody miękkiej do twardej. Stopień twardości wody w poszczególnych ujęciach pokazuje poniższa tabela:
Miejscowości zwodociągowane |
Stacje Uzdatniania Wody |
Ilość czynnych studni głęb. |
Twardość wody |
|||
Lp. |
Miejscowość |
Lp. |
Miejscowość |
|
mg CaCO3/dm3 |
Klasa twardości |
1. 2. |
Dobino Przybkowo |
|
Dobino |
2 |
223 |
Średnio twarda |
3. 4. |
Dobrogoszcz Jarogniewie |
|
Dobrogoszcz |
1 |
273 |
Średnio twarda |
5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. |
Golce Karsibór Kłębowiec Glinki Boguszyn Kolno Górnica Jeziorko Laski Wałeckie Świętosław Lubno Omulno |
|
Golce |
2 |
307 |
Twarda |
17. 18. |
Gostomia Popowo |
|
Gostomia |
2 |
253 |
Średnio twarda |
19. |
Kłosowo |
|
Kłosowo |
1 |
176 |
Średnio twarda |
20. |
Lipie |
|
Lipie |
1 |
203 |
Średnio twarda |
21. |
Łąki |
|
Łąki |
1 |
313 |
Twarda |
22. 23. 24. 25. 26. |
Ługi Wałeckie Brzezinki Dzikowo Papowo Strączno |
|
Ługi Wałeckie |
2 |
231 |
Średnio twarda |
27. 28. 29. 30. 31. 32. |
Nakielno Dobrochowo Prusinowo Prusinówko Rutwica Nagórze |
|
Nakielno |
2 |
336 |
Twarda |
33. 34. 35. |
Różewo Różewo Kolonia Chwiram |
|
Różewo |
2 |
330 |
Twarda |
36. 37. 38. |
Rudki Dębołęka Dobrzyca Wielka |
|
Rudki |
2 |
126 |
Miękka |
39. |
Szwecja |
|
Szwecja |
2 |
129 |
Miękka |
40. |
Wałcz Drugi |
|
Wałcz Drugi |
1 |
263 |
Średnio twarda |
41. 42. 43. 44. 45. |
Witankowo Sitowo Chude Czapla Wiesiółka |
|
Witankowo |
2 |
355 |
Twarda |
46. |
Zdbice |
|
Zdbice |
1 |
118 |
Miękka |
Bibliografia:
-
M. Derkowska-Sitarz, A. Adamczyk-Lorenc - „Wpływ składników mineralnych rozpuszczonych w wodzie pitnej na organizm człowieka” - www.iningscience.pwr.edu.pl
-
M. Drobnik, T. Latour - „Wpływ wody dejonizowanej na stan zdrowotny ludności” - www.wodadlazdrowia.pl
-
E. Fąfara - „Wpływ twardości wody na zdrowie człowieka” - wsse.krakow.pl
-
M. Perchuć - „Gospodarka wodno-ściekowa. Skład i własności wód” - gws.dashofer.pl
-
A. Zdanowicz, B. Płatek - „Twardość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Analiza jakości wody SUW Józefów w aspekcie twardości” - www.hydrosfera-jozefow.pl
-
T. Bochnia - Czy twarda woda zdrowia doda?” - Woda i My, wrzesień 2008
-
Publikacje na stronach Polskiego Towarzystwa Magnezologicznego - www.ptmag.pl
-
Informacje ze strony - www.veoliawoda.pl
-
Artykuły dr Małgorzaty Pieniak na stronie - www.wodadlazdrowia.pl
Opracowanie:
Mgr inż. Magdalena Pawlewicz - Pęgiel
Załączniki do pobrania
Lp. | Plik | Data dodania | Liczba pobrań |
---|---|---|---|
1 | Twardość wody - M.Pawlewicz-Pęgiel.pdf (PDF, 440.41Kb) | 2015-06-18 08:11:58 | 1800 razy |
Metadane - wyciąg z rejestru zmian
Akcja | Osoba | Data |
---|---|---|
Dodanie dokumentu: | Magdalena Pawlewicz - Pęgiel | 18-06-2015 08:11:58 |
Osoba, która wytworzyła informację lub odpowiada za treść informacji: | Magdalena Pawlewicz - Pęgiel | 18-06-2015 |
Ostatnia aktualizacja: | Magdalena Pawlewicz - Pęgiel | 18-06-2015 08:29:09 |